Kanuni ( Yasal ) Faiz
Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme, yıllık, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli kredi işlemlerinde uyguladığı reeskont oranı üzerinden yapılır. Söz konusu reeskont oranı, 30 Haziran günü önceki yılın 31 Aralık günü uygulanan reeskont oranından beş puan veya daha çok farklı ise, yılın ikinci yarısında bu oran geçerli olur.
( 3095 Sayılı Kanuni Faiz Ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun Değişik: 4489 - 15.12.1999 / m.1 - Yürürlük m.4 - Madde 1 )3095 sayılı yasanın 1.maddesinin uygulamasında ; uygulanacak faiz oranlarının maddede ön görülen çerçevede tespit edilmesinde 01.01.2000 tarihinden 30.04.2005 tarihine kadar T.C. Merkez Bankası tarafından açıklanan “ Reeskont ve Avans İşlemlerinde Uygulanacak Faiz Oranları “ ana hareket noktasını oluşturmaktadır.
Merkez bankasının 3095 sayılı kanuni faiz ve temerrüt faizine ilişkin kanun'da yer alan kanuni faiz ve temerrüt faizi oranlarını belirleme konusunda herhangi bir yetkisi bulunmamakta, konunun merkez bankasıyla bağlantısı, 3095 sayılı kanunun merkez bankası reeskont ve avans faiz oranlarına yaptığı atıftan kaynaklanmaktadır.
Diğer taraftan, 3095 sayılı kanunun 1. Maddesinde yapılan değişiklikle Merkez Bankası reeskont faiz oranlarına yapılan atıf 01 mayıs 2005 tarihi itibarıyla kaldırılmış olup kanuni faiz oranı 01 mayıs 2005 tarihinden geçerli olmak üzere yıllık yüzde 12 olarak belirlenmiştir. Bakanlar kurulunun 19 Aralık 2005 tarih ve 2005/9831 sayılı kararıyla kanuni faiz oranı 01 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yüzde 9'a indirilmiştir.
3095 sayılı kanunun 2. Maddesinin ikinci fıkrası ile Merkez Bankası avans faiz oranlarına yapılan atıf ise halen yürürlüktedir. 3095 sayılı kanun ve konuyu düzenleyen ilgili kanun maddelerinin uygulaması ise T.C. Adalet Bakanlığı’nın görev alanına girmektedir.
3095 sayılı yasanın değişik 1.maddesinde ön görülen çerçevede Uygulanacak Yasal Faiz Oranları için TIKLAYINIZ
İlgili Yargıtay Kararları :
“T.C. YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 2007/2828 K. 2007/5111 T. 19.3.2007
• KANUNİ FAİZ ( 1.5.2005'te 5335 Sayılı Yasa İle Değişmiş Olması Nedeniyle Bu Tarihten İtibaren Değişen ve Değişecek Olan Reeskont Faiz Oranı Uygulanamayacağı - Faiz Oranının Belirlenmesi )
• FAİZ ORANININ BELİRLENMESİ ( Kanuni Faiz - 1.5.2005'te 5335 Sayılı Yasa İle Değişmiş Olması Nedeniyle Bu Tarihten İtibaren Değişen ve Değişecek Olan Reeskont Faiz Oranı Uygulanamayacağı )
• REESKONT FAİZ ORANI ( 1.5.2005'den İtibaren Kanuni Faiz Hesabında Uygulanamayacağı - 5335 Sayılı Yasa İle Değişmiş Olduğu )
KARAR : 4489 Sayılı Yasa değişik 3095 Sayılı Yasanın 1. maddesi; "Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli kredi işlemlerinde uyguladığı reeskont oranı üzerinde yapılır. Söz konusu reeskont oranı, 30 Haziran günü önceki yılın 31 Aralık günü uygulanan reeskont oranından beş puan veya daha çok farklı ise, yılın ikinci yarısında bu oran geçerlidir." hükmü 5335 Sayılı Kanunun 14. maddesi ile 1.5.2005 tarihinde "Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde on iki oranı üzerinden yapılır. Bakanlar Kurulu, bu oranı aylık olarak belirlemeye, yüzde onuna kadar indirmeye veya bir katına kadar arttırmaya yetkilidir." şeklinde değiştirmiştir. Takip dayanağı ilamda "10.3.2005 tarihinden itibaren % 38 ve daha sonra değişen ve değişecek olan reeskont faiz oranı ile tahsiline karar verilmiştir. Bu faiz oranı belirleme 3095 Sayılı Yasanın 1. maddesi gereğincedir. Bu Yasanın 1. maddesinin 1.5.2005'te 5335 Sayılı Yasa ile değişmiş olması nedeniyle bu tarihten itibaren değişen yeni hükmü uygulanacaktır. Yukarıdaki yasal düzenlemeler ışığında Mahkemece işlemiş faizin hesabına ilişkin olarak bilirkişiden alınan 25.6.2006 tarihli yasaya uygun rapora göre uyuşmazlığın çözümü yerine; hatalı olarak 1.5.2005 tarihinden sonrası içinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası reeskont faiz oranlarını uygulayarak sonuca giden rapor, nazara alınarak yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olmuştur. “
Yargıtay kararlarında reeskont faizini aşağıdaki gibi tarif edilmektedir.
“ T.C.YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 2004/23295 K. 2005/641 T. 14.1.2005
• REESKONT FAİZİ TESPİTİ ( Merkez Bankası'nca Belirlenen İskonto Faiz Oranlarının Hesaplamada Dikkate Alınması Gereği – Reeskont Faizi Avans Faizi Kabul Edilip Hüküm Kurulamayacağı )
• İSKONTO FAİZ ORANI
• REESKONT FAİZ ORANI
• AVANS FAİZ ORANI
ÖZET : Reeskont faizi tesbitinde Merkez Bankası'nca belirlenen iskonto faiz oranlarının hesaplamada dikkate alınması gerekirken reeskont faizin avans faizi kabul edilip bu oranlara göre eksik inceleme ile yazılı şekilde itirazın reddi yolunda hüküm kurulması isabetsizdir.
KARAR : Dayanak ilamda, 62.264.858.000.- TL. tazminatın 21.1.2000 tarihinden itibaren yürütülecek reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Gerek öğretide gerekse Yargıtay uygulamalarında iskonto faiz oranı
( iskonto haddi ) sözcük olarak "indirim" anlamına gelen iskonto, ticari açıdan satılan mal bedelinden veya ticari senet bedelinden belli oranda indirim veya kesintiyi ifade eder. Bankacılıkta anlamı ise şudur; müşteriden ciro, alacağın temliki veya başka bir hukuki işlem ve nedenle ticari senet iktisap eden bankanın, senedi iktisap tarihinden vade tarihine kadar olan süre için belli orandaki faiz ve komisyonları düşürmek suretiyle senet bedelini vadesinden önce ödemesine "iskonto" denir. Reeskont faiz ise; reeskont ( mükerrer iskonto ) bir banka tarafından iskonto edilmiş bir ticari senedin, o bankaca bir başka bankaya iskonto ettirilmesidir. Uygulamada görülen haliyle bankaların iskonto yoluyla devraldıkları senetleri T.C. Merkez Bankası'na tekrar iskontoya verme işlemidir. Bu işlemde, uygulanan faiz oranına ise "reeskont faiz oranı" denmekte olup, bu oran T.C. Merkez Bankası'nca belirlenir. Avans faiz oranına gelince; bankacılıkta Merkez Bankası'nın reeskontta kabul ettiği belli özellikteki senetlerin rehni karşılığında belli kurum ve kuruluşlara ve özellikle yasa gereği hazineye kullandırdığı kredi için kullanılan terimdir. Avans kredisi belli bir faiz ve komisyon karşılığında kullandırılmakta olup, bu faiz ve komisyon rehine kabul edilen senet bedelinden belli oranda yapılan kesinti ile karşılanır. Bu işlemlerde uygulanan faiz oranına ise "avans faizoranı" denir ( Türk Hukuku'nda Faiz ve Munzam Zarar, Dr. Çetin Arslan, Av. Mustafa Kırmızı'nın ortak eseri, syf.137 - 138 ).
Açıklanan bu durum karşısında Merkez Bankası'nca belirlenen iskonto faiz oranlarının hesaplamada dikkate alınması gerekirken reeskont faizini avans faizi kabul edilip bu oranlara göre eksik inceleme ile yazılı şekilde itirazın reddi yolunda hüküm kurulması isabetsizdir “
T.C.YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 2005/18303 K. 2005/22081 T. 15.11.2005
• REESKONT FAİZİ TALEBİ ( 3095 Sayılı Yasanın 1. Maddesi Uyarınca Merkez Bankası "İskonto" Faiz Oranlarının Uygulanması Gereği - İlama Aykırı Olarak "Avans" Faiz Oranları Esas Alınarak Hesaplama Yapılmasının İsabetsiz Olduğu )
• İSKONTO FAİZ ORANLARI ( 3095 Sayılı Yasanın 1. Maddesi Uyarınca Uygulanması Gereği - İlama Aykırı Olarak "Avans" Faiz Oranları Esas Alınarak Hesaplama Yapılmasının İsabetsiz Olduğu )
ÖZET : Takip dayanağı ilamda 28.534.232.926.-TL. alacağın 26.05.2002 tarihinden itibaren "reeskont" faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmiştir. Sözü edilen faiz için 3095 sayılı yasanın 1. maddesi uyarınca Merkez Bankası "iskonto" faiz oranlarının uygulanması gerekir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise, ilama aykırı olarak "avans" faiz oranları esas alınarak hesaplama yapıldığı anlaşılmış olup bu rapora itibar edilerek sonuca gidilmesi isabetsizdir. “T.C.YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 2005/18303 K. 2005/22081 T. 15.11.2005“3095 sayılı yasanın 4489 sayılı yasa ile değişik 1. maddesinde ( Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu'na göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme; yıllık TC. Merkez Bankası'nın önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli kredi işlemlerinde uyguladığı reeskont faizi üzerinden yapılır )hükmüne yer verilmiştir. Aynı kanunun 2/2. maddesinde ise, ticari işlemde, temerrüt faizin "avans" oranına göre hesaplanacağı belirtilmiş bulunmaktadır. Takip dayanağı ilamda 28.534.232.926.-TL. alacağın 26.05.2002 tarihinden itibaren "reeskont" faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmiştir. Sözü edilen faiz için 3095 sayılı yasanın 1. maddesi uyarınca Merkez Bankası "iskonto" faiz oranlarının uygulanması gerekir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise, ilama aykırı olarak "avans" faiz oranları esas alınarak hesaplama yapıldığı anlaşılmış olup bu rapora itibar edilerek sonuca gidilmesi isabetsizdir.”
