28.06.2012tarih ve B.07.6.KİK.0.08.-101.04-.Y.[2346].(0259)./2012-55E sayılı Esas İnceleme Raporunda;

Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Satınalma Dairesi Başkanlığı tarafından 14.02.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Betonarme Bina Yıkılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Levent Sargınalp’in 07.06.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 13.06.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 19.06.2012 tarih ve 22254 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.06.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu,

İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;

4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif ettiği bedelle ihale konusu işin yapılamayacağı, bu nedenle aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesine uygun olarak yapılmamış olabileceği iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

İncelemeye konu ihalenin Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı Satın Alma Dairesi Başkanlığı tarafından anahtar teslimi götürü bedel teklif alınarak gerçekleştirilen betonarme bina yıkılması işi ihalesi olduğu anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.”hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Kurulu’nun 30.04.2012 tarih ve 2012/UY.III-1898 sayılı kararı gereğince aşırı düşük teklif sınır değerinin altında geçerli teklif sunan yedi istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, bunlardan Nermanoğlu Hafriyat Nak. İnş. Tur. Hur. Mad. Otom. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Levent Sargınalp’in idareye aşırı düşük teklif açıklaması sunduğu, her iki isteklinin açıklamalarının idarece yeterli görülerek ihalenin Nermanoğlu Hafriyat Nak. İnş. Tur. Hur. Mad. Otom. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı ve Levent Sargınalp’in ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

İdarenin, teklifi aşırı düşük olarak belirlenen isteklilere gönderdiği açıklama isteme yazılarının ekindeki açıklama istenen iş kalemleri listesinde sadece “18.185 poz numaralı Patlayıcısız demirli demirsiz beton inşaat yıkımı iş kalemi” için nakliye dâhil açıklama istenildiği görülmüştür.

İhale üzerinde bırakılan Nermanoğlu Hafriyat Nak. İnş. Tur. Hur. Mad. Otom. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklamaları üzerinde yapılan incelemede, isteklinin bina yıkılması sonucunda açığa çıkacak hurda demirin satışından elde edilecek geliri de hesaba katmak suretiyle aşırı düşük teklif açıklaması yaptığı anlaşılmıştır.

Buna göre ihale üzerinde kalan istekli, yıkılacak binadan 408,7 ton hurda demir çıkacağını tahmin etmekte ve bu demirin kilogramının 0,63 TL’den satılması sonucunda 257.481,00 TL gelir elde edileceğini ifade etmektedir. Aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sunulan maliyet icmal cetvelinde, teklif bedeli olan 123.000,00 TL’ye hurda demir satışından elde edilmesi planlanan 257.481,00 TL’lik gelir eklendiğinde, toplam gelir olarak 380.481,00 TL’ye ulaşılmaktadır. Bu tutardan istekli firmaca yıkım maliyeti olarak hesaplanan 332.215,00 TL ve genel gider olarak öngörülen 23.753,60 TL çıkartıldığında geriye kalan 24.512,40 TL’nin yüklenici kârı olarak öngörüldüğü anlaşılmıştır.

Dolayısıyla ihale üzerinde bırakılan istekli, yıkılacak binadan çıkacak hurda demirin yıkım maliyetlerinin karşılanmasında kullanılacağını öngörerek aşırı düşük teklif açıklamasını şekillendirmiştir. Ancak idari ve teknik şartnamede yıkılacak binadan çıkacak hurda demirin yükleniciye ait olacağına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla idareye ait olan bir kaynağın (hurda demirin satışından elde edilecek gelirin) istekliler tarafından kullanılabileceğinin varsayılması suretiyle yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarının geçerli kabul edilemeyeceği sonucuna varılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:

Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli olan Levent Sargınalp’in aşırı düşük teklif açıklamaları üzerinde yapılan incelemede, isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması istenen 18.185 poz numaralı “patlayıcısız demirli demirsiz beton inşaat yıkımı” iş kalemi için 67,00 TL teklif ettiği ve bu tutarın 2011 yılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyatının kârsız tutarının (58,90 TL) üzerinde olduğu isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sunduğu kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesinden tespit edilmiştir. Öte yandan anılan iş kalemine ilişkin nakliye giderleri ise istekli tarafından M>10 Km için geçerli olan “F= AxKx(0,0007*M+0,01)xG” formülü aracılığıyla hesaplanmıştır. Nakliye gideri hesaplamasında zorluk katsayısı (A) 1 olarak, taşınan malzemenin yoğunluğu (G) 1,6 ton/m³ olarak, K taşıma katsayısı (K) 161 olarak ve taşıma mesafesi (M) 30 Km olarak kabul edilmiş ve formülden ulaşılan nakliye birim maliyetinin (11,79 TL) daha üstünde bir tutar (12,50 TL) teklif edilmiştir.

Öte yandan yaklaşık maliyet hesap cetvelindeki iş miktarları ile isteklinin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sunduğu hesap cetvelinde öngördüğü iş miktarları ise aşağıdaki şekildedir:

Sıra No	Poz No	İş Kalemi	Birim	Yaklaşık maliyetteki miktarlar	İsteklinin hesap cetvelindeki miktarlar
1	18.185	Patlayıcısız demirli demirsiz beton inşaat yıkımı	M3	4.267,845	2.340
	N.25	Kazı ve moloz Nakli	Ton	9.389,259	5.940
2	MSB.133/A	Demir çatı makası, profil veya saç kolon, kiriş aşık gibi imalatın sökülmesi	Ton	50	---
3	18.192	Her türlü iç sıva sökülmesi	M2	2.710,46	---
	N.25	Kazı ve moloz Nakli	Ton	162,628	---
4	18.183	Patlayıcısız çimento harçlı kâgir, horasan inşaat yıkımı	M3	170,969	---
	N.25	Kazı ve moloz nakli	Ton	341,938	---
5	18.198/20	Her türlü kapı ve pencere camı sökülmesi	M2	1.550	---
6	18.198/10	Galvanizli sac, alüminyum, cam elyaf takviyeli vb. çatı örtüsü sökülmesi	M2	1.550	1.500
7	18.198/29	Her türlü demir (kapı, pencere, camekân, korkuluk, parmaklık, sac kapı kasası vb.) imalatın sökülmesi	Kg	1.910	37.500
	N.20	B.A. ve Profil Demiri Nakli	Kg	---	37.500
8	18.198/12	Seramik, fayans vb. kaplama sökülmesi	M2	171,2	---
9	18.186	Demirli Beton Yıkımından Çıkan demirin Ayıklanması	Kg	---	300.000

Anahtar teslimi götürü bedel ihalelerde ihale dokümanı içerisinde isteklilere iş miktarları verilmediğinden, iş miktarlarının istekliler tarafından hesaplandığı, dolayısıyla istekliler tarafından hesaplanan iş miktarları ile idarece yaklaşık maliyetin bulunması için hazırlanan iş miktarlarının birebir aynı olmamasının olağan bir durum olarak değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Ancak yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere idarenin yaklaşık maliyet hesabında dikkate aldığı bazı imalatların, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli tarafından yapılan hesaplamalara hiç dâhil edilmediği, bazılarında ise ciddi metraj farklılıklarının var olduğu ve bu metraj farklarının teklif fiyatını etkileyecek boyutta olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin, aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, Nermanoğlu Hafriyat Nak. İnş. Tur. Hur. Mad. Otom. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Levent Sargınalp’in tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması sonucunda, ihalede tek geçerli teklif kalmaktadır. İdarenin yaklaşık maliyeti ise önce 441.610,88 olarak hesapladığı, daha sonra ise bu tutarı 494.575,223 TL olarak güncellediği belirlenmiştir. İdarece gerçekleştirilen söz konusu güncellemenin ise fiyat farkı hesaplaması esas alınarak yapıldığı tespit edilmiş olup, güncellemeye ilişkin hesabın belirsizlikler içerdiği ve tereddüde yol açtığı anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kanunun “Temel ilkeler” başlıklı 5 inci maddesinde; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü yer almaktadır.

İdare tarafından gerçekleştirilen bütün işlemler için geçerli amacın kamu yararının sağlanması olduğu ve bu amacın, bütün kamu idarelerinin izlemeleri gereken genel bir kural olduğu tartışmasızdır. Anılan Kanunun yukarıda belirtilen maddesinde sayılan ilkeler de, kamu yararı genel ilkesinin gerçekleşmesine hizmet etmektedir.            Bu çerçevede söz konusu ihalede tek geçerli teklifin kalması nedeniyle “rekabet” ilkesinin yeterince sağlanmadığı ve ayrıca tek geçerli teklifin, güncelleme hesabında belirsizlik bulunan yaklaşık maliyet tutarına çok yakın olması nedeni ile bu durumun “kaynakların verimli kullanılması” ilkesine de aykırılık teşkil ettiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, ihalede tek geçerli teklif kalmış olması ve bu teklifin güncelleme hesabında belirsizlik bulunan yaklaşık maliyet tutarına çok yakın olması nedenleriyle “rekabet” ve “kaynakların verimli kullanılması” ilkelerinin sağlanamadığı anlaşıldığından ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;

Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,

Oybirliği ile karar verildi.