Yemek Alım İhalelerinde İhale Dokümanında Ürün Gramaj Bilgilerinde Eksiklik Bulunması

Yemek Alım İhalelerinde İhale Dokümanında Ürün Gramaj Bilgilerinde Eksiklik Bulunması Hukuka Aykırılık Teşkil Eder mi?

Yemek hizmeti alım ihalelerinde istekliler tarafından sağlıklı ve objektif bir fiyat teklifi verilebilmesi için, yemeklere ilişkin toplam öğün sayısı ve bu öğünlerde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının(gramajlarının) belirtilmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü uyarınca kendi faaliyet alanı ve malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmekte olup; yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre teklifini oluşturabilmesinin mümkün olduğu hallerde ihale sürecinde hukuka aykırılık bulunduğundan bahsedilemeyecektir.

Aksi yönde Kurul kararları da bulunmakla birlikte, tekliflerin hazırlanmasına engel teşkil etmeyen yahut teklif fiyatını etkilemesi ihtimali de bulunmayan dokümandaki düzenleme eksikliklerinin hukuka aykırı bulunmadığı Kurul kararlarının daha isabetli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5. Maddesinde yer verilen temel ilkelere daha uygun olduğu kanaatindeyiz.

Kamu İhale Kurulu’nun 01.04.2020 tarihli kararı;

“Başvuru sahibinin iddiaları çerçevesinde yapılan incelemede; örnek menüde yer alan “soslu makarna”, “meyve” ve “komposto”nun hangi türde olacağına yer verilmediği görülmekle birlikte Teknik Şartname’nin 8 numaralı ekinde anılan yemeklerin türlerine ve gramajlarına yer verildiği, ayrıca örnek menüde anılan yemeklerle ilgili türlerin belirtilmemesinin ihaleye katılacaklara seçme hakkı tanımak suretiyle istediği türü kullanabilme imkanı verdiği, kaldı ki ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü uyarınca kendi faaliyet alanı ve malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerektiğinden hareketle yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre teklifini oluşturabileceği ve idarece yapılan düzenlemelerde teklif vermeye engel bir hususun bulunmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Kamu İhale Kurulu’nun 21.04.2020 tarih ve 2020/UH.II-791 sayılı kararı:

“…Öte yandan, ihaleye katılan veya katılmayı planlayan ilgililerin ihale konusu iş piyasasında faaliyet gösterdikleri ve ihale konusu işin maliyet bileşenleri, kullanılacak malzemelerin kalitesi, evsafı, ortalama gramajı konusunda bilgi sahibi oldukları, yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre teklifini sağlıklı bir şekilde oluşturabileceği dikkate alındığında, söz konusu hususun teklif vermeyi engelleyen bir durum oluşturmadığı,

Kaldı ki, söz konusu hususun sözleşme aşamasında değerlendirilebilecek nitelikte olduğu bu itibarla başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

…

Başvuru sahibinin 9’uncu iddiasına ilişkin olarak:

Teknik Şartname’nin “İşin Tanımı” başlıklı 2’nci maddesinin “Yemek Çeşitleri ve Öğün Sayıları:” başlığı altında yer verilen içecekler tablosunda içeceklerin, gazlı meyveli içecekler, kola(kutu), hazır meyve suyu (kutu), paket kuşburnu çayı, paket ıhlamur çayı, paket yeşil çay, paket elma çayı olarak sayıldığı tespit edilmiştir.

Söz konusu düzenlemelerde içecek çeşitleri tek tek sayılarak belirlenmese dahi, ihaleye katılan veya katılmayı planlayan ilgililerin ihale konusu iş piyasasında faaliyet gösterdikleri ve ihale konusu işin maliyet bileşenleri (gazlı içecek çeşitleri, bitkisel içecek çeşitleri, meyve suları çeşitleri) konusunda bilgi sahibi oldukları, bahsi geçen içecek çeşitlerinin basitçe tahmin edilebilir olduğu kaldı ki yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre içeceklerin belirlenmesi fiyatların oluşturulması bağlamında teklifini sağlıklı bir şekilde hazırlayabileceği dikkate alındığında, söz konusu hususun teklif vermeyi engelleyen bir durum oluşturmadığı ilaveten idarece verilen cevapta da aşırı düşük teklif aşamasında bahsi geçen içecek türlerine ilişkin bilgilerin isteklilere verileceğinin ifade edildiği dolayısıyla başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.”

Kamu İhale Kurulu’nun 27.02.2018 tarihli kararı:

“Yemek hizmeti alım ihalelerinde istekliler tarafından sağlıklı ve objektif bir fiyat teklifi verilebilmesi için, yemeklere ilişkin toplam öğün sayısı ve bu öğünlerde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının(gramajlarının) belirtilmesi gerektiği, birim fiyat teklif cetvelinde toplam öğün sayısının belirtildiği, bunun yanında istekliler tarafından Teknik Şartnameye uygun ve ekli listede yer alan yemek listesi ve gramajlara göre maliyetler bulunup teklif fiyata dâhil edileceği, Teknik Şartname’nin gramaj listesi bölümünde bulunmayan yemeklerin menüye yazılması halinde, yüklenici tarafından bu yemekler için kullanılacak gramajlar, benzer yemekler baz alınarak belirleneceğinin düzenlendiği, bahsedilen yemeklerin Teknik Şartname’de yer alan yemeklere eş değer nitelik taşıdığı, içeriklerinin ve gramajlarının birbirine benzer yemekler olduğu, örneğin patates kızartmalı et rosto yemeği için et rostonun gramajının yer aldığı, patates kızartmasının ise garnitürler içerisinde yer aldığı, soğuk çorbanın ise yayla çorbasına, şöbiyetin cevizli baklavaya benzediği, cennet çorba ve sarıkız pilavı için ise benzer çorba ve pilav yemeklerindeki çiğ girdi miktarlarının kullanılabileceği anlaşılmaktadır.

İhaleye katılan veya katılmayı planlayan istekli/istekli olabileceklerin ihale konusu iş piyasasında faaliyet gösterdikleri, ihale konusu işin maliyet bileşenleri (yemek çeşitleri ve bunların çiğ girdilerinin nitelik ve miktarları) konusunda bilgili oldukları, iddia konusu yemeklerin girdi gramajlarının tahmin edilebileceği, yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin dokümandaki düzenlemelere göre teklifini oluşturabileceği göz önünde bulundurulduğunda, bahse konu hususların ihalede tekliflerin hazırlanmasını etkilemeyeceği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.”

Kamu İhale Kurulu’nun 29.03.2017 tarihli kararı:

“…Yapılan incelemede, 15 günlük diyet menü örneğinde kahvaltı için beyaz peynir ve siyah zeytin yazıldığı, diyet kahvaltı gramaj tablosunda siyah zeytin 25 gr ve beyaz peynir (tuzlu) 40 gr olarak belirtildiği, Teknik Şartname’nin “Diyet Kahvaltılarla İlgili Özel Şartlar” başlıklı 16’ncı maddesinde diyet beyaz peynir en az net 40 gr, diyet siyah zeytin en az net 25 gr olarak düzenlendiği, beyaz peynir ve siyah zeytin gramajlarının düzenlemeler arasında farklılık yaratılmadığı, örnek menü içerisindeki siyah zeytin ve beyaz peynirin diyet olarak değerlendirilmesi gerektiğinin anlaşılabileceği, ayrıca söz konusu diyet menü örneğinde kahvaltı için her gün “domates+salatalık+biber” yazılmakla birlikte Teknik Şartname’nin “Diyet Kahvaltılarla İlgili Özel Şartlar” başlıklı 16’ncı maddesinde yiyecek grubunda sadece domates ve salatalık olarak belirtildiği, toplamının ise en az 200 gr olması gerektiğinin düzenlendiği ve Teknik Şartname’nin 16’ncı maddesinde biber için özel bir belirleme ve diyet yemek gramaj tablosunda kahvaltılık için biber gramajına ilişkin bir düzenleme yapılmadığı dikkate alındığında söz konusu hususun teklif vermeyi engelleyen bir çelişki yaratmadığı anlaşılmıştır. Diğer taraftan Teknik Şartname’nin 33’üncü sayfasında yer alan “Hastanemizde yemek hizmeti verecek yüklenici firmanın uygulayacağı gramajlar ve çıkartılacak yemek listeleri aşağıda verilmiştir. Ancak bu listede olmayan yemeklerde diyet uzmanlığınca menüye yazıldığı takdirde yüklenici firma tarafından itiraz edilmeden yapılacaktır. Bu yemeklerde kullanılan gramajlar, verilen gramajlar listesindeki benzer yemekler baz alınarak diyet uzmanlığınca belirlenir…” düzenlemesinden anlaşılacağı üzere, mevcut yemek listesinde yer almayan yemeklere ilişkin, eşdeğer yemek çeşitlerindeki miktarların esas alınabileceği, bununla birlikte ihaleye katılan veya katılmayı planlayan ilgililerin ihale konusu iş piyasasında faaliyet gösterdikleri ve ihale konusu işin maliyet bileşenleri (yemek çeşitleri ve bunların çiğ girdilerinin nitelik ve miktarları) konusunda bilgili oldukları, şikâyet konusu edilmeyen diğer benzer yemeklerin çiğ girdi gramajlarından iddia konusu yemeklerin girdi gramajlarının belirlenebileceği (örneğin normal yemek menüsünde şehriyeli pirinç pilavından, pirinç pilavının gramajlarının, diyet yemek menüsünde peynirli makarnadan, makarnanın gramajlarının) yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre teklifini oluşturabileceği, diyet öğle ve akşam yemeği oranının yaklaşık maliyet içerisinde yaklaşık %9 olduğu, 06.03.2017 tarihinde yapılan ihaleye toplam 14 isteklinin katıldığı, dolayısıyla mezkûr ihalede makul seviyede katılımın sağlandığı hususları bir arada değerlendirildiğinde, belirtilen hususların ihalenin iptalini gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.”

Kamu İhale Kurulu’nun 14.11.2019 tarihli kararı:

“…Yukarıda aktarılan mevzuat açıklamalarından, malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılacağı ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının belirtilmesi gerektiği, anılan örnek menü düzenlemesinin isteklilerin tekliflerini oluşturması sürecinde tereddütlere ve belirsizliklere sebebiyet vermemesi bu çerçevede aşırı düşük teklif sahibi isteklilerin açıklamalarını işin süresince kullanılacak yemeklerden eşit şartlarda sunmaları ve sunulan açıklamaların da eşit şartlarda değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

15 günlük öğle yemeği örnek menüsünde “soslu spagetti” bulunduğu, yemeklerin içeriklerine yer verilen gramaj listelerinin makarnalar bölümünde ise özel olarak “soslu spagetti” ye yer verilmediği ancak mevcut yemek listesinde yer almayan yemeklere ilişkin, benzer yemek çeşitlerindeki miktarların esas alınabileceği (örneğin “soslu spagetti” ye benzer olarak “soslu makarna”), ayrıca ihaleye katılan veya katılmayı planlayan ilgililerin ihale konusu iş piyasasında faaliyet gösterdikleri ve ihale konusu işin maliyet bileşenleri (yemek çeşitleri ve bunların çiğ girdilerinin nitelik ve miktarları) konusunda bilgi sahibi oldukları yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre teklifini sağlıklı bir şekilde oluşturabileceği dikkate alındığında, söz konusu hususun teklif vermeyi engelleyen bir durum oluşturmadığı anlaşılmıştır. Bu itibarla başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Kamu İhale Kurulu’nun 28.11.2018 tarihli kararı:

“Teknik Şartname üzerinden yapılan incelemede “Evsaf Şartnameleri” başlıklı 20’nci maddede “Hastanemizin ihtiyacı olan Gıda Evsaf Şartnamesindeki yiyecek maddelerinin Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri Tebliği’ne ve Türk Standartlarına uygun olması şarttır.” denilmek suretiyle devam maddelerinde yemeklerde kullanılacak malzemelere ilişkin açıklamalar yapıldığı ve kahvaltı ve yemeklerde kullanılacak yiyecek ve içeceklerin gramaj tablolarına yer verildiği ve anılan listenin “Tatlılar” başlıklı 21.6’ncı maddesi ve Teknik Şartname’nin 94’üncü sayfasında komposto türlerinin (vişne, erik, kayısı vb.) ve gramajlarının tanımlandığı görülmüştür. Yukarıda belirtilen açıklamalardan, malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılacağı ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının belirtilmesi gerektiği, anılan örnek menü düzenlemesinin isteklilerin tekliflerini oluşturması sürecinde tereddütlere ve belirsizliklere sebebiyet vermemesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu çerçevede ihaleye teklif verecek firmaların ihale konusu iş alanında faaliyet gösterdiği ve ihale konusu işin maliyet bileşenleri (yemek çeşitleri ve bunların çiğ girdilerinin nitelik ve miktarları) konusunda yapılan doküman düzenlemelerinden bilgi sahibi oldukları dikkate alındığında kahvaltı ve yemeklerde kullanılacak yiyecek içeceklerin gramajlarına yer verilen listede kompostoların da tanımlandığı ve gramajlarının verildiği, söz konusu komposto içeriklerine ilişkin tariflerin ise Teknik Şartnamenin “evsaf şartnameleri” bölümünde yer verildiği ve ara öğün listesinde özellikle komposto çeşidinin belirtilmemesinin ihaleye katılacaklara seçme şansı tanımak suretiyle istediği komposto türünü dönüşümlü olarak kullanabilme yetkisi verdiği, bundan başka et suyu düzenlemesi için de Teknik Şartname’nin “Diyet Ara Öğünde Verilebilecek Yiyecekler” başlıklı 16’ncı maddesinde verilecek et suyu miktarının 250 ml olduğunun belirtildiği ve bu doğrultuda yemek piyasasında çalışan bir firmanın söz konusu miktarda et suyu hazırlanmasında ne kadar miktar dana eti kullanılacağını öngörebilecek bilgiye ve donanıma sahip olduğu ve dolayısıyla bu durumda bir belirsizlik bulunmadığı anlaşılmıştır. Kaldı ki ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü uyarınca kendi faaliyet alanı ve malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerektiğinden hareketle yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin mevcut dokümandaki düzenlemelere göre teklifini oluşturabileceği ve idarece yapılan düzenlemelerde teklif vermeye engel bir hususun bulunmadığı, dolayısıyla da başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı neticesine ulaşılmıştır.”

Kamu İhale Kurulu’nun 26.07.2017 tarih ve 2017/UH.III-2029 sayılı kararı

“…Yukarıda yer alan düzenlemeler çerçevesinde yapılan incelemede, Teknik Şartname EK-1’in 3’üncü ve 5’inci sayfaları arasında iki haftalık örnek menü düzenlemesinin yapıldığı ve bu menülere ilişkin Teknik Şartname EK-2’nin 1 ile 26’ncı sayfaları arasında menülerin ihtiva edeceği malzemelerin (çiğ olarak) cins ve miktarlarını gösterir listenin belirlendiği, fakat başvuru sahibinin iddia ettiği supangle, kabak kalye, ızgara köfte, baklava, et kapama, tel peynir ve sucuklu yumurta yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının(gramajlarının) belirtilmediği, haşlanmış yumurta (yumurta) ile sigara böreğinin ise gramajlarının belirtildiği tespit edilmiştir. Yemek hizmeti alım ihalelerinde istekliler tarafından sağlıklı ve objektif bir fiyat teklifi verilebilmesi için, yemeklere ilişkin toplam öğün sayısı ve bu öğünlerde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının(gramajlarının) belirtilmesi gerektiği, birim fiyat teklif cetvelinde toplam öğün sayısının belirtildiği, bunun yanında istekliler tarafından Teknik Şartnameye uygun ve ekli listede yer alan yemek listesi ve gramajlara göre maliyetler bulunup teklif fiyata dâhil edileceği, Teknik Şartname’nin gramaj listesi bölümünde bulunmayan yemeklerin menüye yazılması halinde, yüklenici tarafından bu yemekler için kullanılacak gramajlar, benzer yemekler baz alınarak belirleneceğinin düzenlendiği, bahsedilen yemeklerin Teknik Şartname’de yer alan yemeklere eş değer bir nitelik taşıdığı, içeriklerinin ve gramajlarının birbirine benzer yemekler olduğu, örneğin supanglenin kakaolu pudinge, kabak kalyenin kabak yemeğine, ızgara köftenin kuru köfteye, tel peynirin kaşar peynire benzediği, ayrıca baklava isim olarak geçmese de hazır şerbetli tatlılar bölümüne girdiği, bunun da 100 gr olarak servis edileceğinin düzenlendiği, et kapama için ise benzer et yemeklerindeki çiğ girdi miktarlarının kullanılabileceği anlaşılmaktadır.

İhaleye katılan veya katılmayı planlayan ilgililerin ihale konusu iş piyasasında faaliyet gösterdikleri, ihale konusu işin maliyet bileşenleri (yemek çeşitleri ve bunların çiğ girdilerinin nitelik ve miktarları) konusunda bilgili oldukları, şikâyet konusu edilmeyen diğer benzer yemeklerin çiğ girdi gramajlarından iddia konusu yemeklerin girdi gramajlarının tahmin edilebileceği, yemek piyasasında faaliyet gösteren basiretli bir tacirin dokümandaki düzenlemelere göre teklifini oluşturabileceği, ayrıca idarenin başvuru sahibine ihale tarihinden önce tebliğ ettiği cevabi yazısında da belirtildiği üzere, söz konusu yemeklerin gramajlarının hesaplanmasında benzer yemeklerin esas alınacağının belirtildiği hususları birlikte göz önünde bulundurulduğunda, bahse konu hususların ihalenin iptalini gerektirecek nitelikte olmadığı ve inceleme konusu ihalede tekliflerin hazırlanmasını etkilemeyeceği anlaşıldığından, itirazen şikâyet başvurusunun reddedilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.”